Odbudowa UE po pandemii: Wieloletnie Ramy Finansowe i instrument „Przyszłe Pokolenie UE”
#WRF #NextGenerationEU #COVID-19 #budżet #finanse
W dniu 21 lipca br. w Radzie Europejskiej osiągnięto porozumienie w sprawie Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2021-2027 oraz instrumentu odbudowy gospodarczej po pandemii COVID-19. Podstawowy plan budżetu przewiduje wydatki w wysokości do 1,047 bln euro, co odpowiada 1,06% PNB całej Unii Europejskiej; nie przewidziano daleko idących zmian strukturalnych. Jednak w związku ze zwiększeniem wysokości składek 27 państw członkowskich UE m.in. ze względu na zatrzymanie wpłat Wielkiej Brytanii spowodowane Brexitem, Federalne Ministerstwo Finansów liczy się ze wzrostem rocznej składki Niemiec o ok. 10 mld euro.
Porozumienie dotyczy także jednorazowego dodatku do budżetu pod nazwą „Przyszłe Pokolenie UE” („Next Generation EU”) w wysokości 750 mld euro, w tym: 260 mld euro w formie kredytów oraz 390 mld euro w formie transferów bezzwrotnych, finansowanych poprzez zadłużenie KE na rynkach finansowych.
Tylko niewielka część transferów z instrumentu „Przyszłe Pokolenie UE” (77,5 mld euro) jest przeznaczona na regularne programy UE. Głównym elementem mechanizmu jest fundusz odbudowy i odporności (Recovery and Resilience Facility ‒ RRF). Rozdział środków w ramach RRF (312,5 mld euro) pomiędzy państwa najbardziej potrzebujące pomocy nastąpi według klucza uwzględniającego czynniki: populacji (stan na 2019 r.), potencjału gospodarczego (stan na 2019 r.) oraz poziomu bezrobocia (w l. 2015-2019). 70% transferów ma zostać zatwierdzonych do końca 2022 r. Rozdzielenie pozostałych 30% ma nastąpić do końca 2023 r. na podstawie uwarunkowań kryzysu COVID-19 ‒ z uwzględnieniem obniżenia PKB państw członkowskich w l. 2020-2021.
Instrument RRF zawiera również kredyty, dla których jako górną granicę określono 6,8% PNB danego państw członkowskiego. Kredyty mają być opłacalne szczególnie dla państw członkowskich z niekorzystnymi warunkami kredytowania, ponieważ przy ustalaniu wysokości odsetek będą brane pod uwagę warunki kredytowe UE. Największymi beneficjantami instrumentu „Przyszłe Pokolenie UE” mogą stać się państwa środkowo- i wschodnioeuropejskie (proporcjonalnie do PNB) oraz Hiszpania i Włochy (w liczbach absolutnych).
Warunkiem wypłat transferów, zaplanowanych do 2026 r., jest przedstawienie planu reform i inwestycji przez dane państwo członkowskie, który po sprawdzeniu przez KE ‒ przy braku sprzeciwu pozostałych państw członkowskich ‒ będzie zatwierdzany przez Radę UE.
W odniesieniu do transferów w ramach instrumentu „Przyszłe Pokolenie UE” novum stanowi konieczność zadłużenia się UE, dotychczas korzystającej ze środków własnych. Zaciąganie kredytów nie zostało przewidziane w unijnych traktatach. Spłata kredytów ma nastąpić w l. 2020-2058 poprzez regularne roczne wpłaty państw członkowskich do budżetu UE zwiększone o 0,6% PNB. W razie konieczności pobierane będą także dodatkowe wpłaty od poszczególnych państw członkowskich. Pod uwagę bierze się także wyrównywanie deficytów w budżecie UE z poborów podatkowych.
Instrument „Przyszłe Pokolenie UE”, jako wyjątkowy projekt UE, ma umożliwić reformy i złagodzenie skutków kryzysu w całej Unii, poprzez solidarny rozdział środków finansowych (kredytów i transferów), przede wszystkim przez silne gospodarczo państwa członkowskie na rzecz państw słabszych. Nieprzewidziane w traktatach zadłużenie się UE jest uzasadniane jako przejściowy środek pomocowy w kontekście pandemii koronawirusa. Długotrwałe zadłużanie się na poziomie UE oznaczałoby nie tylko obciążenie finansowe dla państw członkowskich i ich społeczeństw, ale też, na bazie wspólnej odpowiedzialności za kontrolę długów, dalszy transfer kompetencji na poziom unijny. (Prkt.)
Deutsche Bundesbank: Monatsbericht. August 2020, S. 83 ff.