Towarzystwo Maxa Plancka ‒ warunki zatrudniania w niemieckiej nauce
#nauka #Max-Planck-Gesselschaft #MPG #warunkizatrudnienia
Publikacja wyników badania dotyczącego zatrudniania na czas określony w Towarzystwie Maxa Plancka (Max-Planck-Gesellschaft, MPG) ponownie rozbudziła dyskusję na temat warunków zatrudnienia w niemieckiej nauce. Z badań dokumentów archiwalnych MPG wynika, że odsetek osób zatrudnionych przez Towarzystwo na czas określony wynosił w 1976 r. jedynie 15,7%. W latach 90. było to już ok. 34%, a w 2016 r. aż 69,2% wszystkich zatrudnionych.
Badania przeprowadzone przez dr Ariane Leendertz wykazały, że ten stan rzeczy nie był przypadkowy. Niestałe zatrudnienie było powszechną i pożądaną praktyką, propagowaną przez gremia zarządzające MPG. Z kolei ze względu na renomę tej instytucji, praktyka ta była nie tyle odbiciem ogólnych trendów na rynku pracy, co raczej niechlubnym przykładem dla środowisk naukowych. Towarzystwo miało wpływ na rynek pracy w nauce również dlatego, że samo rekrutowało pracowników z innych środowisk znajdujących się poza jego strukturami, i odwrotnie ‒ naukowcy należący do Towarzystwa często pracowali na uniwersytetach. Przyczyną zatrudniania na krótki okres była także chęć konkurowania MPG z innymi czołowymi ośrodkami naukowymi na świecie, np. poprzez promowanie elastyczności i mobilności pracowników. Praktyka ta miała często pozytywne konsekwencje - ograniczenie stałych etatów dawało m.in. młodym naukowcom, krótko po doktoracie, większe możliwości zatrudnienia.
Towarzystwo Maxa Plancka jest najbardziej prestiżową instytucją finansującą badania podstawowe w Niemczech. Podlega jej 86 instytutów naukowo-badawczych i zatrudnia niemal 24 tys. badaczy (stan na koniec 2019 r.). Od momentu powstania MPG aż 20 związanych z nim naukowców otrzymało Nagrody Nobla. Analiza dokumentów związanych z polityką zatrudnienia była możliwa dzięki skróceniu okresu karencji na dostęp do archiwaliów Towarzystwa.
Na problem prekaryzacji w niemieckiej nauce wskazywały już inne badania, za główną przyczynę podając zazwyczaj finansowanie badań ze środków zewnętrznych, a więc w ograniczonych czasowo projektach. Po odliczeniu doktorantów, prawie 80% pracowników naukowych na uczelniach wyższych pracuje na umowach na czas określony (FAZ 24.02.2021). Według innych źródeł nawet 90% pracowników naukowych instytutów badawczych oraz uniwersytetów nie może liczyć na stałe zatrudnienie („Berliner Zeitung” 9.11.2020). Danych na ten temat dostarcza m.in. finansowany cyklicznie przez Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań raport „Bundesbericht Wissenschaftlicher Nachwuchs”. W jego najnowszym wydaniu wskazano, że w przypadku osób zatrudnionych na uczelniach wyższych odsetek osób będących na umowie na czas określony i mających mniej niż 35 lat wynosi aż 98%. Średnio umowa taka trwa 2 lata. (AK)
2 marca 2021
https://www.mpifg.de/pu/mpifg_dp/2020/dp20-15.pdf
https://www.buwin.de/dateien/buwin-2021-kurzfassung.pdf
https://soziopolis.de/beobachten/wissenschaft/artikel/nachgefragt-bei-ariane-leendertz/